Ryzyko kredytowe. Co to takiego i czym się ono charakteryzuje?

Dynamiczne zmiany rynkowe i kryzysy gospodarcze oddziałują na każdy aspekt naszego życia. Wpływają one między innymi na wysokość stóp procentowych, poziom inflacji czy stabilność finansową firm i gospodarstw domowych. W związku z tym w obecnych bardzo niepewnych czasach podejmowanie jakichkolwiek inwestycji stało się jeszcze bardziej ryzykowne niż wcześniej. Starania o pożyczkę w wielu przypadkach są natomiast utrudnione. Zwiększone ryzyko kredytowe dotyczy bowiem zarówno kredytobiorcy, jak i instytucji finansowych. Sprawdź, na czym ono polega i jak je zminimalizować.

Co to jest ryzyko kredytowe?

Jeśli wprowadzisz w wyszukiwarkę internetową hasło ryzyko kredytowe definicja, otrzymasz zapewne wiele nieco różniących się od siebie wyników. Łączyć będzie je jednak stwierdzenie, że pojęcie ryzyka kredytowego dotyczy zagrożenia, które ponosi bank, udzielając pożyczek swoim klientom. To prawda, lecz nie należy zapominać, że owo zagrożenie obejmuje również kredytobiorcę. Dlaczego? Spieszymy z wyjaśnieniem.

Nawet jeśli obawiasz się ryzyka związanego z finansami i jesteś wyjątkowo ostrożny, tak naprawdę podejmujesz je nieustannie, zwłaszcza jako przedsiębiorca. Obarczona jest nim bowiem każda inwestycja. Nie możemy w pełni przewidzieć, czy na rynku nie nastąpi dynamiczna zmiana, ani czy nasza sytuacja finansowa z różnych względów nie ulegnie pogorszeniu. Analogicznie wygląda sytuacja z ryzykiem kredytowym. Może się bowiem zdarzyć, że z różnych przyczyn nie będziesz w stanie uregulować swojego zobowiązania w terminie.

Oczywiście istnieje szereg narzędzi, które mogą pomóc ci w oszacowaniu poziomu ryzyka kredytowego. Omówimy je w dalszej części artykułu. Korzystają z nich także przedstawiciele banków, dlatego uzyskanie kredytu dla niektórych klientów, zwłaszcza tych o niskiej zdolności kredytowej, może okazać się trudnym zadaniem. Nie jest to jednak niemożliwe, do czego jeszcze wrócimy. Najpierw przeanalizujmy rodzaje ryzyka kredytowego.

Rodzaje ryzyka kredytowego

Pojęcie ryzyka kredytowego jest bardzo ogólne. Dlatego dzieli się je na kilka kategorii — poniżej opisujemy najważniejsze spośród nich.

1. Ryzyko rynkowe to najbardziej oczywisty rodzaj ryzyka kredytowego, ponieważ wiąże się z przemianami rynkowymi i kryzysami finansowymi. Na jego wysokość wpływają czynniki takie jak wahania kursów walut, poziom inflacji, stabilność gospodarcza i zmiany stóp procentowych. Jego poziom pozostaje niestety niezależny od nas. Możemy zawczasu przygotować się na sytuacje kryzysowe, jednak części z nich, a także ich skutków, nie przewidzimy. Zależności te dotyczą zarówno banków, jak i kredytobiorców. Warto jednak dodać, że niekiedy zmiany rynkowe mogą okazać się dla nas korzystne, a każdy kryzys udaje się w końcu opanować. 
2. Ryzyko operacyjne dotyczy z kolei kwestii technicznych i technologicznych. Może ulec zwiększeniu w wyniku błędów pracowników odpowiedzialnych za bankowe procedury lub awarii systemu i sprzętu. Mamy nad nim większą kontrolę niż nad ryzykiem rynkowym. Instytucje finansowe mogą bowiem inwestować w odpowiednie zabezpieczenia, szkolenia pracowników i sztab kryzysowy.
3. Ryzyko biznesowe może pokrywać się z ryzykiem rynkowym. Wzrasta ono w sytuacji, w której konkurencyjność naszej firmy spada, a my nie jesteśmy w stanie zrealizować określonych wcześniej założeń. W efekcie nasza sytuacja finansowa się pogarsza, co przekłada się na trudności w spłacie zobowiązań.

Ryzyko kredytowe bywa także nazywane ryzykiem aktywnym — w odróżnieniu od pasywnego, które dotyczy sytuacji, w której klient banku wycofuje z niego własne środki. Wyróżniamy również ryzyko łączne, odnoszące się do wszystkich klientów banku i ogółu jego zasobów oraz pojedyncze, związane z poszczególnymi klientami. Wreszcie możemy mówić o ryzyku kredytowym akceptowalnym i nieakceptowalnym. Jak sama nazwa wskazuje, pierwsze z nich obejmuje przypadki, w których bank godzi się je podjąć. Jeśli poziom ryzyka związanego z konkretnym klientem staje się nieakceptowalny, instytucja może odmówić udzielenia kredytu.

Ocena ryzyka kredytowego — co bierzemy pod uwagę?

Istnieje wiele czynników, które mają wpływ na zarządzanie ryzykiem kredytowym i jego ocenę. Jeśli masz już za sobą pierwsze starania o pożyczkę, wszystkie pytania, na które musiałeś wówczas odpowiedzieć, mają wpływ na ocenę ryzyka kredytowego. Liczy się zatem między innymi twój wiek, zawód i sytuacja materialna. Warto zwrócić uwagę, że dwa ostatnie pojęcia nie są tożsame. Nawet jeśli dochody dwóch osób kształtują się na podobnym poziomie, ale jedna z nich wykonuje pracę uznawaną za niestabilną i charakteryzującą się zróżnicowanymi przychodami (do tej grupy należą, chociażby zawody freelancerskie), jej ryzyko kredytowe może okazać się wyższe.

Na pomiar ryzyka kredytowego wpływa również:

• proponowany okres kredytowania,
• rodzaj kredytu, o który wnioskujesz,
• poziom zdolności kredytowej klienta,
• wysokość oprocentowania,
• całkowita kwota pożyczki,
• wysokość wkładu własnego.

Jak widać, możemy wyróżnić wiele czynników ryzyka kredytowego. Starania o pożyczkę bywają frustrujące, jednak musisz pamiętać, że instytucja finansowa to również rodzaj biznesu. Jego właściciele narażają swoją płynność finansową, udzielając kredytu osobom, które mogą go nie spłacić. To dokładnie tak, jakbyś pożyczał pieniądze znajomemu, któremu notorycznie brakuje środków. Poza tym trudności z terminową spłatą rat wiążą się z przykrymi konsekwencjami dla klienta. Dlatego obie strony powinny rzetelnie przeanalizować warunki transakcji przed jej podjęciem.

Jak przebiega analiza ryzyka kredytowego?

Jakie metody oceny ryzyka kredytowego możemy wyróżnić? Teraz kiedy wiesz już, co na nią wpływa, zastanówmy się, jak przebiega cały proces. Pomocne okazuje się narzędzie znane jako scoring bankowy, które pozwala oszacować prawdopodobieństwo spłaty kredytu w terminie. Wyniki, przedstawiane w punktach, odzwierciedlają wiarygodność kredytową klienta. Scoring przeprowadza się, zestawiając dane potencjalnego kredytobiorcy z innymi klientami banku. Wśród zmiennych uwzględnianych w tych obliczeniach najważniejszą rolę pełnią twoje dochody oraz zdolność kredytowa. Jednak ich lista, w zależności od banku, może być o wiele dłuższa. Znajdziesz na niej również następujące wskaźniki:

• zawód i wykształcenie klienta,
• stabilność jego zatrudnienia,
• formę ubezpieczenia,
• zawarte wcześniej umowy, np. z operatorami telefonicznymi.

Aby uniknąć niemiłych zaskoczeń, możesz skorzystać z usługi raportu BIK, zanim rozpoczniesz starania o kredyt bankowy. Dzięki niemu dowiesz się więcej o swojej zdolności kredytowej.

Analiza ryzyka kredytowego polega na uwzględnieniu wszystkich powyższych czynników i wyciągnięciu wniosków dotyczących wiarygodności konkretnego klienta. Każda instytucja finansowa może nieznacznie ją modyfikować, jednak najważniejsze wskaźniki pozostają niezmienne. Specjaliści dokonują analizy po złożeniu przez ciebie wniosku o kredyt, dlatego warto zadbać o to, aby dokument został przygotowany właściwie. Pomogą ci w tym doradcy z firmy Kredito. Przeanalizujesz z nimi również swoją zdolność kredytową, a także dowiesz się, jak zmniejszyć ryzyko kredytowe. Kilka wskazówek przedstawimy ci już w dalszej części tekstu.

Sposoby ograniczania ryzyka kredytowego

Tak jak wspomnieliśmy, minimalizacja ryzyka kredytowego jest możliwa. Część działań, które do tego prowadzą, leży po stronie kredytobiorcy, inne zaś — po stronie banku.

Instytucje finansowe koncentrują się na:

1. Rzetelnej ocenie wiarygodności kredytowej klienta. Wiesz już, że ryzyko kredytowe występuje zawsze, ponieważ nie możemy uniknąć rynkowych wahań. Istnieje jednak szereg czynników zależnych od nas i to właśnie na nich koncentruje się bank, kiedy składasz wniosek o kredyt. Dobra zdolność kredytowa i wysokie dochody mogą świadczyć o tym, że klient poradzi sobie ze spłatą zobowiązania, nawet jeśli rynek ulegnie drastycznej zmianie. Im większa stabilność finansowa, tym mniejsze ryzyko kredytowe.
2. Ustaleniu odpowiednich warunków kredytowych. Bank nie może stracić na udzieleniu ci pożyczki, jednocześnie musi jednak dostosować jej warunki do twoich możliwości spłaty rat. Pamiętaj, że jego przedstawicielom zależy na odzyskaniu pieniędzy, dlatego negocjacja warunków często jest możliwa. Umowa kredytowa zawiera także zapisy obowiązujące w sytuacji, w której klient zalega z terminowymi płatnościami, w tym wysokość odsetek.
3. Odpowiednim ubezpieczeniu kredytu. W sytuacji, w której kredytobiorca nie jest w stanie spłacać kolejnych rat, zobowiązanie w banku reguluje ubezpieczyciel.
4. Monitoringu sytuacji finansowej klienta. Pamiętaj, że bank ma wgląd do twoich przychodów i nie ukryjesz przed jego przedstawicielami utraty płynności finansowej.
5. Pomiarze ryzyka kredytowego i konsultacjach z klientem przed zawarciem umowy.

A co ty możesz zrobić, aby nie utracić kontroli nad ryzykiem kredytowym i możliwie je zmniejszyć?

1. Decyzję o wzięciu pożyczki podejmuj tylko wtedy, gdy znajdujesz się w dobrej sytuacji finansowej. Zwróć uwagę nie tylko na swoje dochody, ale także na posiadaną poduszkę finansową. Uchroni cię ona w sytuacji, gdy ryzyko rynkowe wzrośnie lub gdy twoje przychody z różnych względów ulegną zmniejszeniu.
2. Skorzystaj z pomocy doradców kredytowych z firmy Kredito. Wspólnie wybierzcie optymalną ofertę i przygotujcie niezbędne dokumenty.
3. Zadbaj o budowanie swojej zdolności kredytowej. Na jej poprawę wpływają nawet zakupy na raty regulowane w terminie. Upewnij się również, że wysokość wkładu własnego, który jesteś w stanie zaoferować bankowi, pozostaje na optymalnym poziomie.

Pamiętaj, że analiza ryzyka kredytowego to bardzo ważny proces. Może on uchronić cię przed negatywnymi konsekwencjami ewentualnej niewypłacalności. Zanim udasz się na rozmowę z przedstawicielem banku, skorzystaj z darmowych narzędzi online, takich jak kalkulator zdolności kredytowej.

Zarządzanie ryzykiem kredytowym — podsumowanie

Ryzyko kredytowe dzieli się na czynniki, na które mamy wpływ oraz aspekty niezależne od nas. Warto skupić się na tym, aby je zminimalizować, ponieważ to zwiększy nasze szanse na uzyskanie kredytu, a także spokój w okresie jego spłaty. Zadbaj o pozytywną zdolność kredytową i zweryfikuj procedury, które stosują przedstawiciele banku, aby przeanalizować twoją wiarygodność.